DÊRA EXTERMANÊ EVÎN Û BERXWEDAN 

Dem, salên 1540’î, li bajarê kevn û qedîm Wanê, di bin desthilatdarîya Osmanîyan de çîrokeke dilşewat a ku bûye mijara stran û kilamên dêrîn. Evîna Elî Qolaxayê Kurd û misilman û Meryema Ermen a Mesîhî. Walîyê Wanê ê Osmanî, Hemîd Paşa daxwazkarê Meryemê. Elî û Meryem ji bêgavîyê direvin û xwe davêjin bextê Metran Îsa yê Dêra Extremanê. Bûyerên entrîkawar, çûnûhatina xeberên di navbeyna Walîyê Wanê û êla Elî Qolaxa de û her wiha berxwedana li dijî zilm û zordarîya dewleta Osmanî, bi rêya stran, kilam û çîrokên gelêrî veguhestina wan.

Îhsan Colemêrgî, di Dêra Extremanê Evîn û Berxwedan de jî eynî mîna romanên xwe ên din ji rûpelên dîroka winda, ji kelepûra Kurdan û gelên li derdora herêma Serhedê jîyayî bi pênûsxurtîya xwe romaneke epîk a modern afirndîye.

“Artemêrta, derdora Gerava Wanê de gund bajarokê herî xweş dihat zanîn. Ji gund zêdetir wekî bajarokekî biçûk bû. Qonaxa dan û rojê ji Kelata Wanê dûr bû.”